Maatwerk van belang voor een rechtvaardige samenleving

Gemeenten zoeken naar de juiste manier om maatwerk te leveren, vaak vanuit financiële of sociale overwegingen. Maatwerk mag nooit enkel als bezuinigingsmaatregel worden ingezet. Het bieden van maatwerk is van essentieel belang voor een rechtvaardige samenleving.

Autonomie

Dat betoogt Evelien Meester in een essay in Binnenlands Bestuur van deze week. ‘Als de overheid er is voor de burger, dan betekent dit dat de autonomie van die burger, zijn eigen visie op zijn hulpvraag en de manier waarop dat opgelost moet worden centraal moet staan. En niet de werkprocessen of financiële stromen van de gemeente.’ Gemeenten moeten maatwerk goed invullen met oog voor rechtszekerheid en gelijkheid, aldus Meester.

Geen sinecure

De implementatie van maatwerk is geen sinecure, waarschuwt Meester. ‘Wil een gemeente echt goed maatwerk leveren, dan is daar meer voor nodig dan een peptalk op vrijdagmiddag of een inspiratiesessie van een uur op maandagochtend.’ De verandering kan van onderaf worden ingezet door een omgekeerde beleidscyclus. Daarbij moet de organisatie ten eerste vaststellen welk effect ze wil bereiken. Vervolgens moet de uitvoering aan de slag om proefondervindelijk vast te stellen wat nodig is om het gewenste effect te realiseren. Dat wordt vastgelegd en beleid en tot slot wordt in de gaten gehouden of het gestelde doel inderdaad wordt bereikt.

Kleine stappen

‘Het management stuurt op wat ze wil bereiken, de uitvoering geeft aan hoe ze dat wil bereiken en beleid zorgt dat het zodanig wordt vastgelegd dat het andere beleidsdoelen versterkt’, aldus Meester. ‘Door steeds kleine stappen te zetten op basis van wat de uitvoering nodig heeft, zet je een verandering in gang die past bij het tempo van de uitvoering en op draagvlak kan rekenen. Dit voelt onwennig, maar kan sneller tot resultaten leiden dan de verandering op basis van meestal zeer goed doordachte vergezichten vanuit management en bestuur.’

Kies niet

Er zijn verschillende methodieken voor het leveren van maatwerk, zoals de omgekeerde toets© van Stimulansz en de waardendriehoek van het Instituut voor Publieke Waarden. Gemeenten moeten echter niet tussen een methode kiezen, vindt Meester. ‘Beslis op maat wat nodig is. Met het uitsluiten van bepaalde methoden op voorhand beperkt de gemeente zich ten koste van de inwoner.’